Η Εποχή, 17/5/2020

Τίτλος πρωτοτύπου: “Travail. Démocratiser. Démarchandiser. Dépolluer”

Μετάφραση: Έφη Παπαδόδημα, Νικόλας Βρούσαλης*

Οι εργαζόμενοι άνθρωποι δεν είναι απλά διαχειρίσιμοι «ανθρώπινοι πόροι». Αυτό είναι ένα από τα βασικά διδάγματα της σημερινής κρίσης. Από τη φροντίδα για τους ασθενείς, την παράδοση φαγητού, φαρμάκων και άλλων ειδών πρώτης ανάγκης, μέχρι την εκκαθάριση των απορριμμάτων και του ανεφοδιασμού για τα μανάβικά μας – οι άνθρωποι που συνεχίζουν τη ζωή τους εν μέσω της πανδημίας είναι ζωντανή απόδειξη ότι η εργασία δεν είναι ένα απλό εμπόρευμα. Η ανθρώπινη υγεία και η φροντίδα των πιο ευάλωτων δεν μπορούν να καθορίζονται αποκλειστικά από τις δυνάμεις της αγοράς. Εάν αφήσουμε αυτά τα αγαθά στην αγορά, διατρέχουμε τον κίνδυνο να επιδεινώσουμε τις ανισότητες σε σημείο που μπορεί να κοστίσει ακόμα και την ίδια τη ζωή των λιγότερο προνομιούχων.

Open Democracy, 27/2/2020

If Swedish-style social democracy is the cure to the ills of American capitalism, as some US liberals maintain, then socialism is its only possible liberal and democratic outcome.

Labour’s current discussion of ‘public ownership’ has much to learn from early twentieth-century debates about the ‘socialisation’ of production and the relationship between economic and political democracy.

The full essay, published in Renewal: A Journal of Social Democracy, is available here.

Η Εφημερίδα των Συντακτών, 5/9/2019

Όταν ο Μαρξ αναφερόταν στον Λουδοβίκο Βοναπάρτη, τον ανιψιό του Ναπολέοντα Βοναπάρτη, ως επανάληψη της ιστορίας ως φάρσας, δεν ήξερε για τα ελληνικά τζάκια· αν ήξερε, δεν θα είχε μιλήσει για φάρσα, αλλά για slapstick. Κι’αυτό γιατί ο Κυριάκος Μητσοτάκης είναι μια ακόμα επανάληψη του ίδιου χοντροκομμένου αστείου: τα τελευταία 45 χρόνια, η Ελλάδα έχει κυβερνηθεί τα 24 από τις οικογένειες Καραμανλή, Παπανδρέου και Μητσοτάκη. Οι δύο πρώτες κυβέρνησαν σαν σύγχρονοι Πλανταγενέτες, από θείο σε ανιψιό στη περίπτωση Καραμανλή κι από πατέρα σε γιο (σε γιο) στην περίπτωση Παπανδρέου. Αυτή η σειρά διαδοχής τηρήθηκε, με διαλείμματα, μέχρι την πτώση της κυβέρνησης Παπανδρέου το 2011. Το 2019 ήρθε η σειρά της οικογένειας Μητσοτάκη.

Open Democracy, 21/8/2019

‘Is it inevitable that the university will be reduced to the function of providing, with increasingly authoritarian efficiency, pre-packed intellectual commodities which meet the requirements of management? Or can we by our efforts transform it into a centre of free discussion and action, tolerating and even encouraging ‘subversive’ thought and activity, for a dynamic renewal of the whole society within which it operates?’

(Thompson 1970, 166)

E.P. Thompson posed this dilemma between managerial authoritarianism and free action fifty years ago, in response to student occupations at the University of Warwick. Since then, higher education on his side of the channel has emphatically grasped the managerial horn of the dilemma. English universities grew in ‘authoritarian efficiency’ during the eighties and nineties; they began packaging degrees as ‘intellectual commodities’ with the introduction of tuition fees in the late nineties; they further bolstered ‘the requirements of management’ by introducing top-bottom research assessments in conjunction with market-simulating mechanisms, in the early noughties; they were effectively privatized in the early twenty-tens, with the introduction of full-cost tuition fees.

by Nicholas Vrousalis & Enzo Rossi

Open Democracy, 13/3/2019

The Dutch education sector is in turmoil, once again. Four years after the student occupations that began in Amsterdam and swept the whole country, the totality of teachers in the Netherlands is due to strike, for the first time ever, on March 15. This sector-wide strike follows in the wake of a wave of successful teachers’ strikes in the United States. The strike will be a loud opening salvo; a powerful broadside will follow if the government doesn’t listen.

Η Εποχή, 30/12/2018

Η γυναίκα γεννιέται, μεγαλώνει και πεθαίνει φυλακισμένη σε κλουβί. Εκκλησία, κράτος, οικογένεια, σχολείο, κόμμα, συνδικάτο, της λένε πως να περπατάει, πως να μιλάει, πως να ντύνεται, πως να χειρονομεί, πως να τρώει, πως να γεννάει, πως να γαμάει, πως να χέζει και πως να χύνει. Το κλουβί, όμως, δεν στέκεται από μόνο του· χρειάζεται χωροφύλακα. Η χωροφυλακή της πατριαρχίας είναι ο μισογυνισμός. Και ο μισογυνισμός είναι παντού γύρω μας.

The Books Journal, 1/2/19

Η αποστροφή του Αριστείδη Μπαλτά ‘η αριστεία είναι ρετσινιά’ τον Φλεβάρη του 2015 προκάλεσε πολλές παρανοήσεις. Ο ίδιος ο Μπαλτάς χρησιμοποίησε τη φράση για να κριτικάρει την πίεση στον άριστο μαθητή να αποδεικνύει συνέχεια τον εαυτό του ως άριστο και του μη-άριστου να βγάλει από πάνω του τη ρετσινιά του μη-άριστου. Ωστόσο, η φράση του Μπαλτά μπορεί να εννοηθεί διαφορετικά. Μπορεί να εννοηθεί ως η ιδέα ότι, σε συνθήκες κοινωνικής ανισότητας, αριστεία σημαίνει αναξιοκρατία. Σημαίνει, δηλαδή, ότι πήρες άριστα κυρίως επειδή οι γονείς σου είχαν λεφτά να σε στείλουν στο καλύτερο σχολείο, στο καλύτερο φροντιστήριο, στα καλύτερα ιδιαίτερα, κλπ.

Πότε, λοιπόν, είναι αναξιοκρατική η αριστεία; Η απάντηση εξαρτάται από το νόημα της έννοιας αξιοκρατία. Στο πρόσφατο βιβλίο του, Αξιοκρατία και Κοινωνική Δικαιοσύνη, ο Γρηγόρης Μολύβας ασκεί μια εκτενή κριτική στην έννοια της αξιοκρατίας. Αυτή την κριτική πρέπει να την πάρουμε πολύ σοβαρά, επειδή πηγαίνει βαθύτερα από τις συνηθισμένες σοσιαλδημοκρατικές και φιλελεύθερες προσεγγίσεις στο ζήτημα. Επιπλέον, ο Μολύβας ξέρει τι λέει: έχει διδάξει πολιτική φιλοσοφία σε γενιές φοιτητών του ΕΚΠΑ και—μαζί με τον Φιλήμονα Παιονίδη από το ΑΠΘ και τους Φίλιππο Βασιλόγιαννη, Κωνσταντίνο Παπαγεωργίου, Ανδρέα Τάκη από τη Νομική—ο Μολύβας έφερε τη διδασκαλία του Rawls στην Ελλάδα.

New Politics, 21/11/18

The end of World War I in November 1918 signaled the collapse of two bastions of feudalism: the Hohenzollerns in Germany and the Habsburgs in Austria-Hungary. Victory for the Entente therefore meant victory of the western bourgeoisie over the militarism of central Europe. In the words of Otto Bauer, the First World War was “the greatest and the bloodiest bourgeois revolution in the history of the world.”

The resulting relative weakness of the central European ruling classes created elbowroom for a democratic revolution. So much elbow room, in fact, that an entire continent of democratic tasks was annexed, exclusively, to the peoples of central Europe. Such tasks extended from parliamentarism and the rule of law, to popular control over market and workplace. The weakness of central European liberalism, accentuated by the war, had folded bourgeois and proletarian revolution into one political program.

Αυγή της Κυριακής, 11/11/18

Στις αρχές του 20ου αιώνα, η Γερμανία ήταν η πιο βιομηχανικά αναπτυγμένη χώρα στη δυτική Ευρώπη και, ταυτόχρονα, μια από τις πιο δημοκρατικά υπανάπτυκτες. Αντίθετα με το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γαλλία, η Γερμανία δεν ολοκλήρωσε ποτέ την αστική επανάσταση του 1848: δεν είχε επεκτείνει το δικαίωμα ψήφου σε όλο τον (αντρικό) πληθυσμό, διακατεχόταν από τοπικισμούς και φεουδαρχικές φατρίες, και κυβερνιόταν από τη μιλιταριστική αριστοκρατία των Γιούνκερ. Αυτή ήταν, σε μεγάλο βαθμό, η κληρονομιά του Bismarck, ο οποίος κατέστρεψε τον γερμανικό φιλελευθερισμό, στρέφοντας την πολιτική έκφραση του γερμανικού αστισμού προς τον μιλιταρισμό. Έτσι το γερμανικό εργατικό κίνημα επωμίστηκε το βάρος δύο επαναστάσεων: την ολοκλήρωση μιας ανολοκλήρωτης αστικής επανάστασης και την εκκίνηση μιας καθολικής εκδημοκράτισης της κοινωνίας, δηλαδή τη σοσιαλιστική επανάσταση.

Παρά τον οπισθοδρομικό χαρακτήρα του πολιτικού συστήματος, το γερμανικό εργατικό κίνημα ήταν το μεγαλύτερο και πιο οργανωμένο στον κόσμο. Κύριο όχημα της οργάνωσής του ήταν το Γερμανικό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SPD) και κύρια πολιτική του πλατφόρμα το πρόγραμμα της Ερφούρτης του 1891. Ο ερφουρτισμός—εφεύρεση του μαθητή του Engels, Karl Kautsky—πρέσβευε απλή αναλογική, διετή κοινοβούλια, δημοκρατική εκλογή των δημόσιων υπαλλήλων, κοσμική και δωρεάν παιδεία, δημιουργία λαϊκής πολιτοφυλακής και πενθήμερο οκτάωρο. Τον Απρίλη του 1917, ενδοκομματικές διαφωνίες για τη συνέχιση του πολέμου οδήγησαν το SPD σε διάσπαση, δημιουργώντας το Ανεξάρτητο Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (USPD). Μέτα τον Οκτώβρη του 1917, η αριστερή πτέρυγα του USPD—απαρτιζόμενη από τους Σπαρτακιστές και τους επαναστάτες συνδικαλιστές (Revolutionären Obleute)—άρχισε να προσανατολίζεται προς επανάσταση στο ρώσικο μοντέλο.