Εφημερίδα των Συντακτών, 4/12/2024

Στην Ευρώπη μόλις πέντε χώρες έχουν κατοχυρώσει νομικά το δικαίωμα σε έναν αξιοπρεπή θάνατο μέσω ευθανασίας (Ολλανδία, Βέλγιο, Λουξεμβούργο, Ισπανία, Πορτογαλία). Τρεις έχουν κατοχυρώσει την υποβοηθούμενη αυτοκτονία (Ιταλία, Γερμανία, Ελβετία), αλλά χωρίς να έχουν νομιμοποιήσει αυτή καθαυτή την ευθανασία. Προχθές το Ηνωμένο Βασίλειο άρχισε να κινείται νομικά προς τη δεύτερη κατηγορία.

Ωστόσο το ηθικό δικαίωμα σε έναν αξιοπρεπή θάνατο μέσω ευθανασίας οφείλει να αναγνωριστεί νομικά παντού, τώρα. Οι λόγοι είναι πολλοί. 

APA blog, 10/10/2024

Many philosophers, from Kant and Marx to Rawls and Angela Davis, take the nature of the economy to be central to the justification of the democratic state. Inequalities of income and wealth, they say, corrupt democratic institutions not only indirectly, through their influence on human psychology, elections, government agendas but also directly through the kind of control the rich can exert of the working lives of the vast majority.

One argument for the direct corruption idea goes as follows. 

Read the rest of the article here.

Εφημερίδα των Συντακτών, 1/9/2024

Η τρίτη επανέκδοση του δοκιμίου του Πασχάλη Κιτρομηλίδη Η Γαλλική Επανάσταση και η Νοτιοανατολική Ευρώπη (ΠΕΚ, 2022) αξίζει να ξαναδιαβαστεί. Όχι τόσο για τις απαντήσεις που δίνει όσο για τις ερωτήσεις που θέτει. Οι ερωτήσεις αυτές είναι, πρώτο, πώς διαδόθηκε η «επαναστική νοοτροπία» στην ΝΑ Ευρώπη· δεύτερο, πώς αυτή η νοοτροπία διαμεσολαβείται από φιλελεύθερους διανοούμενους όπως ο Ρήγας, ο Κοραής και ο Ανώνυμος της Ελληνικής Νομαρχίας· και τρίτο, πώς ο «βαλκανικός ριζοσπαστισμός» έκανε αυτή τη θεωρία πράξη.

Ο Κιτρομηλίδης δίνει ενδιαφέρουσες απαντήσεις σε αυτά τα ερωτήματα, που όμως δυστυχώς παραμένουν ελλιπείς.

Εφημερίδα των Συντακτών, 1/6/2024

Τι είναι η κοινωνική δικαιοσύνη και πως θα την οικοδομήσουμε; Στον 20ο αιώνα, η πιο αξιοσημείωτη και γόνιμη απάντηση σε αυτά τα ερωτήματα δόθηκε από τον Αμερικάνο φιλόσοφο Τζον Ρωλς στο βιβλίο του Θεωρία της Δικαιοσύνης (Οξφόρδη, 1971). Εκεί ο Ρωλς προσπαθεί να αναδείξει τη βάση της δικαιοσύνης στην ίση ελευθερία, η οποία οδηγεί, σύμφωνα με τον Ρωλς, σε μια σοσιαλδημοκρατική αντίληψη ίσων και ελεύθερων ανθρώπων που πράττουν δημόσια μέσω ακριβοδίκαιων δημοκρατικών θεσμών στο όνομά τους.

Στο πλαίσιο της πεντηκονταετίας από τη δημοσίευση της Θεωρίας, το πανεπιστήμιο Ιωαννίνων φιλοξένησε τον Δεκέμβριο του 2021 ένα επιστημονικό συνέδριο με θέμα την επανεξέτασή της. Οι ομιλίες του συνεδρίου έπιασαν από τα κεντρικά θεωρητικά ζητήματα του βιβλίου—όπως “το διακριτό των προσώπων”, την κριτική στον ωφελιμισμό, τον διάλογο του Ρωλς με τους Ρουσσώ, Καντ, Χέγκελ, Μαρξ—μέχρι πιο απτά πολιτικά ζητήματα—όπως το πρόβλημα της δικαιολόγησης των δημοκρατικών θεσμών, τη σχέση του κοσμικού κράτους με τη θρησκεία, τον λαϊκισμό, την παγκόσμια και διαγενεακή δικαιοσύνη, κλπ.

Jacobin, 2/11/2023

At the core of the socialist critique of capitalism is the idea that the free market system is inherently exploitative. Marxists agree that capitalists use their ownership of the means of production to extract surplus value from workers, who actually produce goods and services. Where socialists have tended to disagree, however, is on how precisely to define exploitation and whether it makes sense to apply moral concepts such as justice and fairness to economic relations.

In his new book, Exploitation as Domination: What Makes Capitalism Unjust, the political philosopher Nicholas Vrousalis — a student of the late great G. A. Cohen — provides systematic answers to these questions and develops an alternative vision of economic and social relations beyond capitalism. Jacobin interviewed Vrousalis about his theory of exploitation, what a socialist economy might look like, and why the Left should engage seriously with questions around justice.

Read the rest of the interview here.

Εφημερίδα των Συντακτών, 23/12/2022

Ο Χέγκελ έλεγε ότι η ελευθερία είναι επίγνωση της αναγκαιότητας. Η ιδέα αυτή βγάζει νόημα αν εννοηθεί κανονιστικά. Αν, για παράδειγμα, έχω λόγο να πιω το κρασί και αν χρειάζομαι τιρμπουσόν για να ανοίξω το μπουκάλι, τότε η κατανόηση της αναγκαιότητας του τιρμπουσόν, σε συνδυασμό με τον ανεξάρτητο λόγο που έχω να πιω, κάνει τη χρήση του τιρμπουσόν ελεύθερη.

Το αυτοβιογραφικό δοκίμιο της Λέα Ούπι «Ελεύθερη: Μεγαλώνοντας στο Τέλος της Ιστορίας» (μτφ. Αντώνη Καλοκύρη, εκδ. Πατάκη, 2022) είναι μια συναρπαστική προσπάθεια κατανόησης μιας ζωής σε αυτή την αναστοχαστική βάση – όπου «κρασί» βάλε «έλλογη επιλογή» και όπου «τιρμπουσόν» βάλε τα εμπόδια, τα μέσα και τις ευκαιρίες που μετέρχεσαι για να πραγματώσεις αυτές τις επιλογές.

Εφημερίδα των Συντακτών, 8/6/2022

Η φιλοσοφία του δικαίου του 20ου αιώνα σημαδεύτηκε από τέσσερις νομικούς: τον Aυστριακό Hans Kelsen, τον Άγγλο Herbert Hart, τον Αμερικάνο Ronald Dworkin και τον Ισραηλινό Joseph Raz. Ο Raz, ο τελευταίος μεγάλος φιλόσοφος αυτής της γενιάς, δίδαξε στην Οξφόρδη για το μεγαλύτερο μέρος της καριέρας του και πέθανε πρόσφατα σε ηλικία 83 ετών. Η μεγαλύτερη επιστημονική του συνεισφορά ήταν η σύνδεση του νόμου και της νομικής αυθεντίας [legal authority] με τον πρακτικό λόγο.

Εφημερίδα των Συντακτών, 28/5/2022

Σε μια διάσημη ομιλία επί προεδρίας του, ο Obama είχε πει ότι οι ΗΠΑ αντιπροσωπεύουν το αξιοκρατικό ιδεώδες, “ότι εδώ μπορείς να τα καταφέρεις, αρκεί να προσπαθήσεις.” Το επιχείρημα του Obama μπορεί ωστόσο να διαβαστεί και ως εξής:

Αν προσπαθήσεις, θα τα καταφέρεις.

Δεν τα κατάφερες.

Άρα δεν προσπάθησες.

Σύμφωνα με το καινούριο βιβλίο του Michael Sandel Η Τυραννία της Αξίας (εκδ. Πόλις, 2022), το έγκυρο αυτό επιχείρημα συνοψίζει την πρόσφατη κρίση της σοσιαλδημοκρατίας: την εγκατάλειψη της εργατικής τάξης, τη συνακόλουθη αποδυνάμωση των σοσιαλδημοκρατικών κομμάτων και την κάλυψη του κενού από τον λαϊκισμό (Trump, Orban, Modi, Le Pen, κλπ.).

Η διάγνωση του Sandel είναι απλή και πειστική. Από τον Blair μέχρι τον Obama, η συνεπαγωγή της σύγχρονης σοσιαλδημοκρατίας—“Αν προσπαθήσεις θα τα καταφέρεις.”—αναπαριστά ένα ιδεώδες ανέφικτο και ανεπιθύμητο.

Εφημερίδα των Συντακτών, 22/1/2022

Το ερώτημα που διατυπώνει ο τίτλος δεν είναι μόνο θεωρητικό—πέρα από κομμάτι της πολιτικής πλατφόρμας πολλών προοδευτικών κινημάτων διεθνώς, το βασικό εισόδημα προτείνεται και ως λύση σε ένα ενδημικό πρόβλημα του προνοιακού καπιταλισμού.

Έστω ότι ένας άνεργος υδραυλικός παίρνει επίδομα ανεργίας €500/μήνα και ότι το επίδομα αυτό εκφράζει το δικαίωμά του, ως ελεύθερου και ίσου πολίτη, να λαμβάνει στήριξη από τους συμπολίτες του μέσω του συστήματος κοινωνικής πρόνοιας. Αν βρει μισθωτή εργασία για €500/μήνα, τότε το επίδομα κόβεται και ο υδραυλικός βγάζει ακριβώς όσο πριν, μόνο που τώρα πρέπει να δουλεύει για να το κάνει. Αυτό δεν είναι μόνο αντικίνητρο, αλλά και υποτιμητικό για την εργασία του: ο κοινωνικός μισθός του υδραυλικού παραμένει ο ίδιος, είτε δουλεύει, είτε όχι. Από αυτό το πολύ απλό πρόβλημα προκύπτουν μια σειρά από οικονομικά και φιλοσοφικά ζητήματα, που πραγματεύονται με σαφήνεια και βάθος οι Philippe Van Parijs και Yannick Vanderborght στο Βασικό Εισόδημα για ‘Ολους (Πόλις, 2021).