Categories
News Op-ed

Why we strike

by Nicholas Vrousalis & Enzo Rossi

Open Democracy, 13/3/2019

The Dutch education sector is in turmoil, once again. Four years after the student occupations that began in Amsterdam and swept the whole country, the totality of teachers in the Netherlands is due to strike, for the first time ever, on March 15. This sector-wide strike follows in the wake of a wave of successful teachers’ strikes in the United States. The strike will be a loud opening salvo; a powerful broadside will follow if the government doesn’t listen.

Categories
News Op-ed

Μισογυνισμός, η χωροφυλακή της πατριαρχίας

Η Εποχή, 30/12/2018

Η γυναίκα γεννιέται, μεγαλώνει και πεθαίνει φυλακισμένη σε κλουβί. Εκκλησία, κράτος, οικογένεια, σχολείο, κόμμα, συνδικάτο, της λένε πως να περπατάει, πως να μιλάει, πως να ντύνεται, πως να χειρονομεί, πως να τρώει, πως να γεννάει, πως να γαμάει, πως να χέζει και πως να χύνει. Το κλουβί, όμως, δεν στέκεται από μόνο του· χρειάζεται χωροφύλακα. Η χωροφυλακή της πατριαρχίας είναι ο μισογυνισμός. Και ο μισογυνισμός είναι παντού γύρω μας.

Categories
News Op-ed

Αξιοκρατία ή κοινωνική δικαιοσύνη;

The Books Journal, 1/2/19

Η αποστροφή του Αριστείδη Μπαλτά ‘η αριστεία είναι ρετσινιά’ τον Φλεβάρη του 2015 προκάλεσε πολλές παρανοήσεις. Ο ίδιος ο Μπαλτάς χρησιμοποίησε τη φράση για να κριτικάρει την πίεση στον άριστο μαθητή να αποδεικνύει συνέχεια τον εαυτό του ως άριστο και του μη-άριστου να βγάλει από πάνω του τη ρετσινιά του μη-άριστου. Ωστόσο, η φράση του Μπαλτά μπορεί να εννοηθεί διαφορετικά. Μπορεί να εννοηθεί ως η ιδέα ότι, σε συνθήκες κοινωνικής ανισότητας, αριστεία σημαίνει αναξιοκρατία. Σημαίνει, δηλαδή, ότι πήρες άριστα κυρίως επειδή οι γονείς σου είχαν λεφτά να σε στείλουν στο καλύτερο σχολείο, στο καλύτερο φροντιστήριο, στα καλύτερα ιδιαίτερα, κλπ.

Πότε, λοιπόν, είναι αναξιοκρατική η αριστεία; Η απάντηση εξαρτάται από το νόημα της έννοιας αξιοκρατία. Στο πρόσφατο βιβλίο του, Αξιοκρατία και Κοινωνική Δικαιοσύνη, ο Γρηγόρης Μολύβας ασκεί μια εκτενή κριτική στην έννοια της αξιοκρατίας. Αυτή την κριτική πρέπει να την πάρουμε πολύ σοβαρά, επειδή πηγαίνει βαθύτερα από τις συνηθισμένες σοσιαλδημοκρατικές και φιλελεύθερες προσεγγίσεις στο ζήτημα. Επιπλέον, ο Μολύβας ξέρει τι λέει: έχει διδάξει πολιτική φιλοσοφία σε γενιές φοιτητών του ΕΚΠΑ και—μαζί με τον Φιλήμονα Παιονίδη από το ΑΠΘ και τους Φίλιππο Βασιλόγιαννη, Κωνσταντίνο Παπαγεωργίου, Ανδρέα Τάκη από τη Νομική—ο Μολύβας έφερε τη διδασκαλία του Rawls στην Ελλάδα.

Categories
News Op-ed

November 1918: Revolution in Central Europe

New Politics, 21/11/18

The end of World War I in November 1918 signaled the collapse of two bastions of feudalism: the Hohenzollerns in Germany and the Habsburgs in Austria-Hungary. Victory for the Entente therefore meant victory of the western bourgeoisie over the militarism of central Europe. In the words of Otto Bauer, the First World War was “the greatest and the bloodiest bourgeois revolution in the history of the world.”

The resulting relative weakness of the central European ruling classes created elbowroom for a democratic revolution. So much elbow room, in fact, that an entire continent of democratic tasks was annexed, exclusively, to the peoples of central Europe. Such tasks extended from parliamentarism and the rule of law, to popular control over market and workplace. The weakness of central European liberalism, accentuated by the war, had folded bourgeois and proletarian revolution into one political program.

Categories
News Op-ed

Η γερμανική επανάσταση του 1918

Αυγή της Κυριακής, 11/11/18

Στις αρχές του 20ου αιώνα, η Γερμανία ήταν η πιο βιομηχανικά αναπτυγμένη χώρα στη δυτική Ευρώπη και, ταυτόχρονα, μια από τις πιο δημοκρατικά υπανάπτυκτες. Αντίθετα με το Ηνωμένο Βασίλειο και τη Γαλλία, η Γερμανία δεν ολοκλήρωσε ποτέ την αστική επανάσταση του 1848: δεν είχε επεκτείνει το δικαίωμα ψήφου σε όλο τον (αντρικό) πληθυσμό, διακατεχόταν από τοπικισμούς και φεουδαρχικές φατρίες, και κυβερνιόταν από τη μιλιταριστική αριστοκρατία των Γιούνκερ. Αυτή ήταν, σε μεγάλο βαθμό, η κληρονομιά του Bismarck, ο οποίος κατέστρεψε τον γερμανικό φιλελευθερισμό, στρέφοντας την πολιτική έκφραση του γερμανικού αστισμού προς τον μιλιταρισμό. Έτσι το γερμανικό εργατικό κίνημα επωμίστηκε το βάρος δύο επαναστάσεων: την ολοκλήρωση μιας ανολοκλήρωτης αστικής επανάστασης και την εκκίνηση μιας καθολικής εκδημοκράτισης της κοινωνίας, δηλαδή τη σοσιαλιστική επανάσταση.

Παρά τον οπισθοδρομικό χαρακτήρα του πολιτικού συστήματος, το γερμανικό εργατικό κίνημα ήταν το μεγαλύτερο και πιο οργανωμένο στον κόσμο. Κύριο όχημα της οργάνωσής του ήταν το Γερμανικό Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (SPD) και κύρια πολιτική του πλατφόρμα το πρόγραμμα της Ερφούρτης του 1891. Ο ερφουρτισμός—εφεύρεση του μαθητή του Engels, Karl Kautsky—πρέσβευε απλή αναλογική, διετή κοινοβούλια, δημοκρατική εκλογή των δημόσιων υπαλλήλων, κοσμική και δωρεάν παιδεία, δημιουργία λαϊκής πολιτοφυλακής και πενθήμερο οκτάωρο. Τον Απρίλη του 1917, ενδοκομματικές διαφωνίες για τη συνέχιση του πολέμου οδήγησαν το SPD σε διάσπαση, δημιουργώντας το Ανεξάρτητο Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (USPD). Μέτα τον Οκτώβρη του 1917, η αριστερή πτέρυγα του USPD—απαρτιζόμενη από τους Σπαρτακιστές και τους επαναστάτες συνδικαλιστές (Revolutionären Obleute)—άρχισε να προσανατολίζεται προς επανάσταση στο ρώσικο μοντέλο.

Categories
News Op-ed

Οι επαναστάσεις στην κεντρική Ευρώπη, 100 χρόνια μετά

The Books’ Journal, 13/11/2018

Η λήξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, τον Νοέμβρη του 1918, ανάγγειλε την κατάρρευση δύο προμαχώνων της φεουδαρχίας: της δυναστείας των Hohenzollern στη Γερμανία και των Habsburg στην Αυστροουγγαρία. Έτσι, η νίκη της Entente ήταν ταυτόχρονα νίκη της δυτικής αστικής τάξης απέναντι στον φεουδαρχικό μιλιταρισμό της κεντρικής Ευρώπης. Όπως εύστοχα παρατήρησε ο Otto Bauer, ο πρώτος παγκόσμιος ήταν ‘η μεγαλύτερη και πιο αιματηρή αστική επανάσταση στην ιστορία.’ Η συνακόλουθη αδυναμία των αστών στην κεντρική Ευρώπη σήμαινε ότι η κατάκτηση της δημοκρατίας ήταν πλέον υπόθεση των λαών. Για την ακρίβεια, η αλλαγή επαναστατικής σκυτάλης—από την αστική στην εργατική τάξη—ευνοούσε την ενοποίηση δύο πολιτικών προγραμμάτων: της αστικής δημοκρατίας, δηλαδή του κοινοβουλευτισμού και του κράτους δικαίου, και της οικονομικής δημοκρατίας, δηλαδή του σοσιαλισμού.

Οι λαϊκές επαναστάσεις του Νοέμβρη 1918 στην Αυστρία, τη Γερμανία και την Ουγγαρία, επιχείρησαν να ενοποιήσουν αυτά τα δύο προγράμματα με μια νέα στρατηγική οπτική. Μπορούμε να την αποκαλέσουμε συμβουλιακό ερφουρτισμό: ‘συμβουλιακό’ επειδή στηριζόταν στα νεότευκτα εργατικά και στρατιωτικά συμβούλια· ‘ερφουρτισμό’ επειδή αντλούσε αρχές και πολιτική έμπνευση από το σοσιαλδημοκρατικό πρόγραμμα της Ερφούρτης, γραμμένο από τον Karl Kautsky το 1891. Οι επαναστάσεις του Νοέμβρη, με άλλα λόγια, δεν ανακάλυψαν τη μορφή της σοσιαλιστικής εξουσίας, αλλά εμπλούτισαν το περιεχόμενό της με τον θεσμό των εργατικών συμβουλίων.

Categories
News Op-ed

Ο Τσακυράκης και η ελευθερία της έκφρασης

Αυγή, 24/7/18

Πριν πέντε χρόνια είχαμε μια διαφωνία με τον Σταύρο Τσακυράκη, στο πλαίσιο των Απόψεων του Βήματος. Η διαφωνία αφορούσε την ελευθερία της έκφρασης και, πιο συγκεκριμένα, την προστασία της μισαλλόδοξης έκφρασης. Το βασικό ζήτημα ήταν αν ο νόμος πρέπει να προστατεύει την έκφραση του φασίστα.

Ο Τσακυράκης υποστήριζε ότι ο νομικός περιορισμός ή η απαγόρευση του μισαλλόδοξου λόγου δικαιολογούνται αν και μόνο αν ‘στοιχειοθετείται άμεσος και επικείμενος κίνδυνος επέλευσης κάποιου κακού’. Άρα ο μισαλλόδοξος λόγος πρέπει, σε πολλές περιπτώσεις, να προστατεύεται. Εγώ υποστήριζα ότι αυτή η αρχή είναι ασαφής και ότι ο νόμος μπορεί δικαιολογημένα να περιορίσει τον μισαλλόδοξο λόγο όταν ο λόγος αυτός περιορίζει την ελευθερία του λόγου τρίτων.

Δυστυχώς, σε εκείνη μας τη συζήτηση επικεντρώθηκα αποκλειστικά στα σημεία της διαφωνίας μου με τον Τσακυράκη. Λέω ‘δυστυχώς’ επειδή ήλπιζα ότι κάποια μέρα θα μου δινόταν η ευκαιρία να του πω ότι συμφωνώ με τα επιχειρήματά του υπέρ της απολυτότητας της προστασίας της έκφρασης, ότι θαυμάζω τη συνεισφορά του στην ελληνική συζήτηση για τα δικαιώματα και ότι έμαθα πολλά από το δοκίμιό του Θρησκεία κατά Τέχνης (Πόλις, 2005). Τίποτα από αυτά δεν είναι πλέον εφικτό. Οπότε θα αρκεστώ σε μια φανταστική συζήτηση με έναν σημαντικό Έλληνα φιλόσοφο του δικαίου που εκτιμούσα, αλλά ποτέ δεν γνώρισα.

Categories
News Op-ed

A 35-hour working week?

My contribution here, courtesy of TwelveStars.

Categories
Op-ed

Τι είναι ο αναλυτικός μαρξισμός;

Κρίση, 2018/1

Περίληψη

Οι μαρξιστές πιστεύουν ότι η κατανόηση της ανθρώπινης κοινωνίας προϋποθέτει μια κατανόηση του τρόπου παραγωγής του υλικού πλεονάσματος και των δομών ελέγχου πάνω σε αυτό το πλεόνασμα. Αυτές οι πεποιθήσεις αποτελούν κομμάτι του «σκληρού πυρήνα» του μαρξιστικού ερευνητικού προγράμματος. Ο σκληρός πυρήνας προστατεύεται από ένα σύνολο βοηθητικών υποθέσεων που συγκροτούν αυτό που ο Lakatos (1978) ονομάζει «ζώνη προστασίας» ενός επιστημονικού ερευνητικού προγράμματος. Η ζώνη προστασίας είναι ένα σύνολο υποθέσεων που προστατεύουν τον σκληρό πυρήνα. Τα τελευταία 150 χρόνια, οι μαρξιστές έχουν οικοδομήσει μέσα στη ζώνη προστασίας οικονομικές θεωρίες, θεωρίες της ιστορίας, θεωρίες εκμετάλλευσης και ένα είδος φιλοσοφικής ανθρωπολογίας. Ο αναλυτικός μαρξισμός είναι μια μεθοδολογική προσέγγιση μέσα στη ζώνη προστασίας, που μπορεί να θεωρηθεί ως εκτεταμένη άσκηση νοικοκυρέματος της μαρξιστικής θεωρίας. Η προσέγγιση συνίσταται στην κριτική και αντικατάσταση της όποιας παρωχημένης, περιττής ή εκφυλισμένης επίπλωσης της μαρξιστικής παράδοσης με έννοιες, μεθόδους και βοηθητικές υποθέσεις από την αναλυτική φιλοσοφία και τις σύγχρονες κοινωνικές επιστήμες.

Οι τρεις πιο σημαντικές πτυχές του αναλυτικού μαρξισμού είναι (1) η αναλυτική ανάγνωση της μαρξικής θεωρίας της ιστορίας, δηλαδή του ιστορικού υλισμού, (2) η αναλυτική ανάγνωση της μαρξικής φιλοσοφικής ανθρωπολογίας, βασισμένη σε μια πολιτική θεωρία ελευθερίας, και (3) η αναλυτική αναθεώρηση της θεωρίας της εκμετάλλευσης, η οποία παράγει μια σειρά από νέες υποθέσεις στην κοινωνιολογία των τάξεων.

Categories
News Op-ed

Revolution, State, Workers’ Control: Besançenot, Miéville, and Medhurst on October

Forthcoming in Capital & Class

The iconography of the Russian Revolution is curious business. The iconographer must evince gloom for the Revolution’s historical predecessor, Tsarism, then awe at its conditions of birth, the revolutions of 1905 and February 1917, followed by adulation for its first steps, the Council of People’s Commissars, followed by odium at its murder in the hands of Stalinism. Generations of Leninist historians have incessantly plastered this macabre altarpiece with ink, layer after layer, typically drawing inspiration from Isaac Deutscher’s revered triptych of the life of Trotsky. Three recent histories of the Revolution, all by non-professional historians, propose to dispense with these revolutionary pieties.

The first book, entitled Que faire de 1917?, is by Olivier Besançenot, the uniquely recognizable face of the French anti-capitalist Left. The second, October, is by China Miéville, a well-known science-fiction writer. And the third, No less than mystic, is by John Medhurst, writer and activist.

Full text here.